06 июня 2008 г.
Мĕншĕн тăсатăп-ха эпĕ ку темăна? Ара, пурнăçĕ ытла та шухăланса пырать мар-и-ха. Анчах ял урамĕпе çуркунне те, кĕркунне те, шартлама хĕл кунĕнче те ишсе тухма çукки çинчен калаçаттăмăр. XXI ĕмĕр вĕçĕ ялти пурнăçа пачах тепĕр май çавăрса пăрахрĕ. Чылай ял урамĕсем хула хушшине аса илтереççĕ: асфальтлă çул, икĕ енĕпе электропралуксен юписем, газ пăрăхĕсем, кермен пек чаплă çуртсем тата ытти те. Çав вăхăтрах “ытла лайăх та кансĕр” текен сăмах çаврăнăшĕ те хăй çинчен аса илтерме пуçларĕ. Темиçе çул каялла эпĕ Чиркÿллĕ Именкасси витĕр автоçула ял тулашне кăларас ыйтăва Шурă Шупашкар таранах янратса, унти хуçасене ман тĕллеве пурнăçлаттарнăччĕ. Ара, ял витĕр сехетре вун-вун транспорт хатĕрĕ иртни кама канăç патăр. Хăватлă техника иртсе пынă чух пÿрт стенисем чĕтренсе лараççĕ-çке. Тепĕр инкекĕ те пĕрешкерех: ара, инкек-синкекне те самаях куртăмăр.
Халĕ вара тепĕр пуçватмăш канăç памасть мана. Çул çине иккĕмĕш хут асфальт сарса çĕнетсен, ырри сахалланчĕ тетĕн-и, вулаканăм? Çапла. Хушăнчĕ. Транспорт хатĕрĕсен, соляркăпа ĕçлекеннисен, уйрăмах, çунса ирĕке тухнă газсен наркăмăшлăхĕн “ыррине” темиçе çул куратăп ĕнтĕ. Пирĕн пахчапа пÿрт тĕлĕнче автоçул пăрăнать — “чавса” тăвать. Çавна май “çавра çил” хăвăртлăхĕпе чупакан машинăсен тăрписенчен тухнă тĕтĕм-сĕрĕм, сулнăка кайса, пирĕн енчи канава вĕршĕнет. Пахча карти те 3—4 метрта çеç. “Хăрушă зонăра” эппин эпир. Йĕркипе пуйăс е автоçулсен хĕрринчи 25 метрлă зона пысăк хăрушлăхлă шутланать. Çав вырăнти курăкпа та усă курма юрамасть. Çак сăлтавах кунта выльăхсене кĕтме те чарать. Çур ĕмĕре яхăн çак хăрушă зонăра пурăнать пирĕн çемье. Ăçта кайса кĕрĕпĕр ĕнтĕ тин. Ун чух 1,5—2,0 тонна тиекен автомашинăсем çеç чупнă. Тракторсене ял хушшине пачах кĕртмен.
Халĕ, акă, мĕн пĕлтерем сана, вулаканăм? Ку “зонăра” йывăçсем тăрса вилеççĕ. Типсе тÿнсе каяççĕ. Çапла, çапла. Йăмрапа тирек миçе лартса чĕртрĕм. Çук. Çĕнтереймерĕç çут çанталăка варалакансене вĕсем.
Халĕ вара мĕнле те пулин вариант тупрăн-и? — тесе ыйтĕç манран. “Аптранă кăвакал кутăн чăмнă” тенешкел инкеке çăмăллатма хăтланатăп. Хурамапа Америка вĕренин тÿсĕмлĕхĕ пысăкраххине туйса вĕсене ÿстерме тытăнтăм.
Пурнăç лайăх халь: пылпа кулач çитерет, анчах ырлăхра та пурăнма çăмăл мар.