13 мая 2008 г.
Кăçал та ентеш-çыравçăсен паллă юбилейĕсем умлă-хыçлăнах пулса пычĕç: нарăс уйăхĕнче — Анаткасра çуралнă Прохор Трофимов çуралнăранпа 100 çул, пуш уйăхĕнче Пайсупинра çуралса ÿснĕ Владимир Харитонов 75 çул тултарнисене чыслăн паллă турăмăр.
Çу уйăхĕн 5-мĕшĕнче вара Кайри Карăкра çуралса ÿснĕ Геннадий Юмарт 70 çул тултарчĕ.
Вăл Красноармейскинчи вăтам шкултан вĕренсе тухнă хыççăн Шупашкарти И. Я. Яковлев ячĕллĕ Чăваш патшалăх педагогика институчĕн историпе филологи факультетĕнче пĕлÿ пухнă. Алла диплом илсен 4 çул хушши Самар облаçĕнчи чăваш шкулĕсенче ĕçленĕ. Унтан хамăрăн тĕп хуламăра таврăнсан, 5 çул Чăваш кĕнеке издательствин илемлĕ литература редакторĕнче тăрăшнă. 1970 çултан пуçласа вăл хăйĕн мĕн пур ĕçĕ-хĕлне республикăри наукăпа тĕпчев институчĕпе çыхăнтарнă. Юлашки вăхăтра — И. Н. Ульянов ячĕллĕ Чăваш патшалăх университечĕн доценчĕ.
Чăваш литературин анлă çулĕ çине Геннадий Федорович Трофимов-Юмарт 1954 çулта тухнă — республика хаçатĕнче унăн пĕрремĕш сăвви кун çути курнă. Студент çулĕсенчех вăл авторсен ушкăнĕн йышĕнче уйрăм кĕнекесене кĕме пултарнă. Çавăнпа пĕрлех район хаçатĕнче час-часах пичетленнĕ. Унăн хайлавĕсен геройĕсен сăнарĕсем хăй суйласа илнĕ псевдонимĕпе тĕвĕленнĕ теме те юрать. Юмарт тени ăшпиллĕ чĕреллĕ пулнине пĕлтерет. Çавăнпа пĕрлех вăл поэзире чун тĕпĕнчи вăрттăнлăхсене, кÿренÿсене, ăнланса çитейми шухăш-кăмăла та хускатать. Поэт çитĕннисем валли çеç мар, шкул ачисем валли те чылай çырать. Ку таранччен сăвă кĕнекисем кăна вуннă ытла кăларнă. Геннадий Юмартăн малтанхи кĕнеки 1969 çултах “Тивĕç” ятпа тухнă. Каярахпа “Тĕрек” ятли те пичетленнĕ. Кунта çакна каласа хăварни вырăнлă: тăван литературăри хăйĕн çитĕнĕвĕсене вăл поэт тивĕçне тĕреклĕн туйса тăнипе тума пултарнă. Паян та Геннадий Юмарт çак тивĕçе чыслăн пурнăçласа пырать. Çакна юлашки çулсенче тухнă “Авалхи хавал”, “Халал сăввисем”, “Асаттесем” кĕнекесем те çирĕплетеççĕ.
Геннадий Юмартăн сăввисем вырăсла та, ытти çĕр-шывсен чĕлхипе те пичетленнĕ. Вĕсенчен паллăраххисем — “Друзья Нарспи”, “Родное гнездо” кĕнекесем. Хăй те куçару ĕçне чунтан юратать: А. Блок, С. Есенин, К. Чуковский, А. Барто сăввисене чăвашла куçарнă, ытти халăх сăвăçисен сăввисене те чăваш вулаканĕсен умне кăларса пырать.
Каларăмăр ĕнтĕ, Геннадий Федорович тĕпчевçĕ пулни уйрăмах палăрса тăрать. Ун аллипе поэзи, фольклор, халăх сăмахлăхĕ енĕпе пайтах наука ĕçĕсем çырăннă, паллă писательсемпе поэтсен кун-çулне тишкерсе тухнă, революцичченхи чăваш литературин палăкĕсенчен — икĕ томлă, халăх сăмахлăхĕсенчен ултă томлă кĕнекесем пухса хатĕрленĕ. Вĕренÿ пособийĕсем кăларма хутшăннă. Ачасем валли пухнă халăх юррисене, Чăваш юмахĕсен пуххисене кăларнă чух та пысăк тÿпе хывнă. Ахальтен мар ăна халăх сăмахлăхĕн тĕпчев ĕçĕсемшĕн Чăваш патшалăхĕн К. В. Иванов ячĕллĕ премине панă, “Чăваш Республикин культурăн тава тивĕçлĕ ĕçченĕ” хисеплĕ ятпа чысланă.
Г. Ф. Юмарт 1985 çултанпа Писательсен Союзĕн йышĕнче тăрать. Ăна “Чăваш писателĕсем” библиографиллĕ кашни сборникех кĕртнĕ. Унăн ĕçне хакласа В. Родионов, А. Хусанкай, В. Чекушкин ăсчахсем сумлă статьясем çырнă, А. Аслут, А. Юман, Л. Мартьянова, А. Смолин поэтсем тишкерÿсем кăларнă.
Геннадий Юмарт тăван тăрăха тăтăшах килсе çÿрет: хăй вĕреннĕ шкулта, тĕп библиотекăра вулакансемпе тĕл пулусем ирттерет. Хăйĕн 70 çулхи юбилейĕ ячĕпе те килсе курнăçас тĕллевлĕ. Хамăрăн пултаруллă ентеш-çыравçăна, тĕпчевçĕне, педагога малашне те творчествăра çĕнĕ çитĕнÿсем сунатпăр.