08 мая 2008 г.
Çулпа çул пĕр килмест, теççĕ. Чăнахах çапла иккен. Кăна кăçалхи çул аван кăтартса пачĕ. Иртнĕ кĕр типĕрех килчĕ. Çĕр шăнса юлаймарĕ, хĕлле юр сахал çурĕ. Çуркунне ир пуçланчĕ, шăнман çĕр çурхи мĕн пур шыва хăй патне çăтрĕ.
...Зоя Харитоновна, çурхи çанталăкпа киленсе, пахчара чылайччен çÿрерĕ. Сакăр теçетке урлă каçнă ватăн сывлăхĕ хавшасах пырать çав. Юрать-ха, кĕçĕн хĕрĕ Галя килĕнче пулăшать. Ĕне сăвасси те чĕр тамăк, алăсем те хытса çитрĕç. Çамрăксен малалла, ваттисен каялла тенĕн.
Шухăшсен авăрне путрĕ З. Осипова. 1953 çул. Тухăçлă тыр-пул пухса кĕртрĕ хуçалăх. Çавна май агрономăн Мускаври халăх хуçалăх çитĕнĕвĕсен выставкинче пулма тÿр килчĕ. Çĕр-шывăн тĕп хулинчен таврăннă чухне поездран Трак станцийĕнче анса юлчĕç. Çил-тăман алхасатчĕ. Алманча аран çитрĕç вĕсем. Хирĕç вĕрекен çил ураран ÿкересшĕн тăрăшрĕ. Чăннипе вара тимĕр шапа та вĕсенчен пысăкрах хăвăртлăхпа куçнă пулĕччĕ-и? З. Осипова агроном 1953 çулхи раштав уйăхĕн вĕçĕнче панă кĕмĕл медале халĕ те упрать-ха. Чыслă ĕçшĕн тивĕçнĕ дипломсемпе хисеп грамотисем те чылай унăн. Виçĕ çул хушши тивĕç пулнă алманчсем тĕп выставкăна хутшăнма, çав тапхăрта хуçалăх автомашина, кино кăтартмалли установка, ялти вулавăш валли кĕнекесем илме пултарнă. Зоя Харитоновна хăй районтан çĕвĕ машинине, уйра çÿремешкĕн велосипеда тивĕçнĕ. 12 çул хушши агрономра тăрăшнă вăл.
Аслă Отечественнăй вăрçă çулĕсенче хăй çуралса ÿснĕ Çĕрпÿ районĕнчи Старак ялĕнче тулли мар шкул пĕтернĕ. Ашшĕ вăхăтсăр çĕре кĕнĕ. Амăшĕ тăватă ачапа тăрса юлнă. Зоя асли пулнă май, йывăрлăхĕ ун çине нумайрах тиеннĕ. Тăванĕсем сĕннипе, пулăшнипе ял хуçалăх техникумне ăнăçлă вĕренсе пĕтернĕ. Направленипе пирĕн района ĕçлеме килет, вăрçă хыççăн юхăннă колхозсене ура çине тăратма хутшăнать. Ял хуçалăх специалисчĕсем çитмен пирки “12 лет Октября” хуçалăх председателĕ И. М. Краснов чĕннипе кунта вăй хума пуçлать. Ку хушăра Аслă Отечественнăй вăрçăра Сталинград патĕнчи хаяр çапăçусене хутшăннă И. О. Осиповпа пĕрлешсе çемье çавăраççĕ. Иван Иосифович, М. Ломоносов ячĕллĕ Мускав патшалăх университетне пĕтернĕскер, шкул директорĕнче тăрăшать. Зоя Харитоновна та И. Яковлев ячĕллĕ Чăваш патшалăх педагогика институчĕн (халĕ университет) биологипе хими факультетне кÿртĕм майпа вĕренсе пĕтерет, шкулта биолог-ботаник учителĕнче тăрăшать. Вăтăр çул хушшинче миçе çамрăка тивĕçлĕ пĕлÿпе воспитани паман-ши, çут çанталăка, илеме юратма вĕрентмен-ши вăл?
Вырăсла хапхаран кĕнĕ май, пысăк хĕрлĕ çăлтăр, “Вăрçă ветеранĕ И. О. Осипов” тесе çырни кинемее паян кун та мăшăрĕ çинчен аса илтерет. Упăшки, вăрçă пуçланнă малтанхи кунсенчех чикĕре хĕсметре тăнăскер, тыткăна лекет. Унтан тивĕçлипе хăтăлать. Каярах суранланса яла таврăнать. Шел, вăхăтсăр çĕре кĕрет. Кĕтмен инкек арăмĕн çÿçĕсене шуратнă.
Вăхăт пурне те сиплет теççĕ. Тăватă хĕрпе ывăлне пĕччен ура çине тăратать салтакăн тăлăх арăмĕ. Аслă хĕрĕ Надя Çĕнĕ Шупашкарта тĕпленнĕ, Ваня та кунтах, шалти ĕçсен пайĕн офицерĕ, Светлана Сĕнтĕрвăрри район хаçатĕнче ĕçлет, ЧР культурăн тава тивĕçлĕ ĕçченĕ, Эльза, ЧПУ пĕтернĕскер, район администрацийĕнче тăрăшать, Галя амăшĕпе ялта пурăнать. Кинемейĕн тăхăр мăнук, виçĕ кĕçĕн мăнук.
— Килсех тăраççĕ тăван киле ачамсем, çавăншăн савăнатăп, — тет Зоя Харитоновна.
Çакăнтан ырри мĕн пултăр ĕнтĕ ватă кукамайпа асаннешĕн.